من در طول تحصیلم جسته و گریخته اسم طرحواره درمانی را می‌شنیدم اما راستش را بخواهید در هیچ یک از درس‌های دانشگاهی آن را به ما یاد ندادند یا اصلا حرفی از آن نشد؛ تا مدتها تمها چیزی که درباره طرحواره درمانی می‌دانستم این بود که برخی درمانگران طرحواره درمانگرند و این طرح واره‌ها یک ارتباطی با باورهای ما دارند درواقع طرحواره را معادل باورها می‌دانستم. به دلیل این که همیشه صدها کتار وجود داشت که با اولویت بالا باید آنها را می‌خواندم هنوز نتوانسته بودم که درباره طرحواره درمانی بیشتر بدانم. کمی بعد نام طرحواره درمانی را در کارگاه‌ها می‌دیدم اما از آنجایی که قیمت کارگاه‌ها خیلی بالا بود نمی‌توانستم با وجود اینکه در حین تحصیل کار می‌کردم همه‌ی کارگاه‌ها را ثبت‌نام کنم پس باز هم اموختن طرحواره درمانی عقب افتاد تا اینکه تصمیم گرفتم از وبسایت‌های علمی برای آموختن این مبحث کمک بگیرم.
در این بخش از وبسایت خانم روانشناس باهم یاد می‌گیریم که اصلا طرحواره درمانی چیست و چطور انجام می‌شود و صفر تا صد آن را بررسی می‌کنیم.
طرحواره درمانی چیست؟
طرحواره الگویی از رفتارها یا افکار است که در اوایل زندگی ایجاد می شود و ما آنها را در بزرگسالی به کار می بریم که ممکن است مفید یا غیر مفید باشد. طرحواره درمانی با هدف شناسایی طرحواره های مشکل ساز و جایگزینی آنها با طرحواره های بادوام یا سازگارتر در سازماندهی و درک اطلاعات یا موقعیت های جدیدی که در روابط شخصی و حرفه ای خود با آن مواجه می شویم، است. در طرحواره درمانی اعتقاد بر این است که اگر نیازهای عاطفی کودک برآورده نشود، می‌تواند منجر به سبک‌های مقابله، طرح‌واره‌ها و شیوه‌های رفتار مشکل‌ساز شود.
طرحواره درمانی چگونه کار می کند؟
درمان در این روش اغلب با تمرکز بر ارزیابی اینکه آیا فرد از یک یا چند سبک از سه سبک مقابله ای غیرمفید استفاده می کند که اجتناب، تسلیم یا جبران بیش از حد نام دارد، شروع می شود.
اجتناب در طرحواره درمانی
اجتناب شامل فرار یا طفره رفتن فعال فرد از رویدادی است که ممکن است طرحواره را تحریک کند.
تسلیم در طرحواره درمانی
تسلیم شامل بازگشت به یک طرحواره قدیمی از قبل موجود است که ثابت شده است سازگار نیست و فرد سعی نمی کند راه های جدیدی را برای نزدیک شدن به مشکلات یا چالش ها امتحان کند.
جبران بیش از حد در طرحواره درمانی
جبران بیش از حد یا ضدحمله باعث می شود که فرد تلاش قابل توجهی انجام دهد تا اطمینان حاصل کند که نتیجه درک شده منفی به ثمر نمی رسد.
هدف طرحواره درمانی
هدف طرحواره درمانی کمک به بیماران برای برآوردن نیازهای عاطفی اساسی خود از طریق کمک به بیمار در یادگیری نحوه درمان طرحواره ها از طریق کاهش شدت خاطرات عاطفی شامل طرحواره و شدت احساسات بدنی و با تغییر الگوهای شناختی مرتبط با طرحواره است. درمان همچنین به دنبال جایگزینی سبک‌ها و پاسخ‌های مقابله‌ای ناسازگار با الگوهای رفتاری سازگارانه است.
کاربرد طرحواره درمانی
طرحواره درمانی برای درمان اختلال شخصیت مرزی و ارائه مشکلات مربوط به سوء استفاده و محرومیت دوران کودکی به کار گرفته شده است. این رویکرد ممکن است زمانی مفید باشد که مراجع در روابط شخصی و حرفه‌ای با چالش‌هایی مواجه می‌شود و رفتارهای غیرموثر یا مشکل‌سازی را تکرار میکند تا یک تهدید واقعی یا درک شده را حل کند و مدام با شکست مواجه می‌شود.
انواع طرحواره درمانی
شاید جالب باشد که بدانید طرحواره درمانی را می‌توان به 5 دسته اصلی تقسیم کرد. باهم آنها را مرور می‌کنیم:
طرحواره رها شدگی
طرحواره رها شدگی شامل: رها شدن/بی ثباتی، بی اعتمادی/سوءاستفاده، محرومیت عاطفی، نقص / شرم، انزوای اجتماعی/بیگانگی می‌شود.
طرحواره اختلال در استقلال یا عمکرد
طرحواره اختلال در استقلال یا عملکرد شامل: وابستگی/بی کفایتی و آسیب پذیری در برابر آسیب یا بیماری و درگیر شدن/خود توسعه نیافته و شکست.
طرحواره های فردی
بر روی افراد خاص متمرکز است. برای مثال، طرح واره شما برای دوستتان ممکن است شامل اطلاعاتی در مورد ظاهر، رفتارهای او، شخصیت و ترجیحات او باشد.
طرحواره اجتماعی
شامل دانش کلی درباره نحوه رفتار افراد در موقعیت های اجتماعی خاص است.
طرحواره های اعتماد به نفس
بر دانش شما در مورد خودتان متمرکز است. این طرحواره می تواند هم شامل آنچه در مورد خود فعلی خود می دانید و هم ایده هایی در مورد خود ایده آل یا آینده دارید باشد.
طرحواره های رویداد
بر الگوهای رفتاری متمرکز هستند که باید برای رویدادهای خاص دنبال شوند. این بسیار شبیه یک فیلمنامه عمل میکند که به شما اطلاع می دهد که چه کاری باید انجام دهید، چگونه باید عمل کنید و در یک موقعیت خاص چه چیزی باید بگویید.
