روش تربیتی مونته سوری و ماریا مونته سوری | صفر تا صد 

کلاس های درس مونته سوری مکان های ایده آلی برای پروش هستند، جایی که کودکان درگیر، پرانرژی، کاوشگر، اجتماعی هستند و مهمتر از همه، یاد می گیرند که خودشان بر آموزش و پرورش خود مسلط شوند. آنها همچنین جوامع یکپارچه‌ای هستند که در آنها هر کودک مسئولیت دانش آموز فردی در کلاس را درک می کند و در عین حال از یادگیری دیگران حمایت می کند.

خب حتما کمی سخت گفتم، اصلا نگران نباشید روش تربیتی مونته سوری اینقدر دشوار نیست اما ترجیح دادم موضوع را با تعریف خود آکادمی مونته سوری از چیستی این روش بگویم که پاراگراف بالا بود اما من همواره در وبسایت خانم روانشناس سعی می کنم مطالب را ساده بیان کنم پس برویم سراغ این که ماریا مونته سوری که بود و روش تربیتی مونته سوری که در میان روانشناسان طرفداران زیادی دارد جیست؟

ماریا مونته سوری که بود؟

ماریا مونته سوری یک پزشک، مربی و مبتکر ایتالیایی بود که به دلیل روش آموزشی خود که بر روش یادگیری طبیعی کودکان استوار است، تحسین شده است.

او اولین مدرسه مونته سوری – Casa dei Bambini یا خانه کودکان – را در 6 ژانویه 1907 در رم افتتاح کرد. متعاقباً، او به سراسر جهان سفر کرد و درباره رویکرد خود درباره‌ی آموزش نوشت و طرفداران زیادی را هم به خود جلب کرد. در حال حاضر هزاران مدرسه مونته سوری در کشورهای سراسر جهان وجود دارد که کمی بعد به چیستی و چگونگی کار آنها می‌پردازم.

کودکی ماریا مونته سوری

ماریا مونته سوری در 31 اوت 1870 در شهر استانی کیاراواله ایتالیا به دنیا آمد. پدرش مدیر مالی یک صنعت دولتی بود. مادرش که در خانواده‌ای بزرگ شده بود که تحصیلات عالی داشتند، تحصیلات خوبی داشت و بسیار کتاب می‌خواند که این موضوع برای زنان ایتالیایی آن زمان غیرمعمول بود. همین موضوع باعث شد تا عطش دانش در ماریای جوان ریشه بدواند و او قبل از ابداع روش مونته سوری در علوم دیگری هم غوطه ور شده و مطالعه کند.

ماریا از اوایل کودکی در رم زندگی می‌کرد و در بهشت کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مدارس عالی بزرگ می‌شد.

شکستن موانع آموزشی توسط ماریا مونته سوری

ماریا یک دانش آموز عالی، با اعتماد به نفس و جاه طلب بود که تمایلی به محدود شدن زنان با انتظارات سنتی نداشت. در 13 سالگی وارد یک موسسه فنی شد که تمام دانش آموزان پسر بودند تا برای حرفه مهندسی آماده شود.

با گذشت زمان، او نظر خود را تغییر داد و تصمیم گرفت به جای آن پزشک شود. او برای برنامه پزشکی دانشگاه رم درخواست داد، اما رد شد. ماریا دوره های تکمیلی را برای آمادگی بهتر برای ورود به دانشکده پزشکی گذراند و پشتکار داشت. او با تلاش زیاد به پذیرش رسید و درها را برای زنان آینده در این رشته بازتر کرد.

وقتی ماریا در سال 1896 از دانشکده پزشکی فارغ التحصیل شد، یکی از اولین پزشکان زن ایتالیا بود. اگرچه او اولین زن فارغ‌التحصیل دانشکده پزشکی نبود، همانطور که بسیاری از زندگی‌نامه‌نویسان گزارش داده‌اند، این چیزی از موفقیت او کم نمی‌کند. سرپیچی از قراردادها، هنجارها، و انتظارات برای موفقیت در راه خود در این زمینه سختگیرانه و تحت سلطه مردان، به قدرت، فداکاری و پشتکار فوق العاده ای نیاز داشت و این موضوع بر کسی پوشیده نیست.

تولد یک جنبش برای ماریا مونته سوری

اقدامات اولیه پزشکی ماریا مونته سوری بر روانپزشکی متمرکز بود. او بعداً به آموزش علاقه مند شد و در کلاس های آموزشی شرکت کرد و در تئوری آموزشی غوطه ور شد. مطالعات او باعث شد تا روش‌های رایج آموزش به کودکان دارای ناتوانی‌های ذهنی و رشدی را مشاهده کند و آنها را زیر سوال ببرد.

فرصت بهبود در این روش ها در سال 1900 به دست آمد، زمانی که او به عنوان مدیر مشترک یک موسسه آموزشی جدید برای معلمان آموزش ویژه منصوب شد. ماریا مونته سوری به طور علمی به این کار نزدیک شد و با دقت مشاهده کرد و آزمایش کرد تا بفهمد کدام روش تدریس بهترین کار را انجام می دهد. بسیاری از بچه ها دستاوردهای غیرمنتظره ای به دست آوردند و برنامه موفقیت آمیز اعلام شد.

در سال 1907، ماریا مونته سوری چالشی را پذیرفت تا یک مرکز مراقبت از کودکان تمام روز را در سان لورنزو، یک منطقه فقیرنشین درون شهری رم افتتاح کند. دانش‌آموزان، جوانان 3 تا 7 ساله‌ای بودند که کمتر به آنها خدمت می‌کردند، در حالی که والدینشان برای کار بیرون می‌رفتند به حال خودشان رها شدند. این مرکز، اولین در نوع خود در کشور و یک محیط آموزشی با کیفیت بالا، اولین Casa dei Bambini شد.

بچه ها ابتدا سرکش بودند، اما خیلی زود علاقه زیادی به کار با پازل، یادگیری تهیه غذا و دستکاری مواد آموزشی که ماریا مونته سوری طراحی کرده بود نشان دادند. او مشاهده کرد که چگونه بچه ها دانش را از محیط اطراف خود جذب می کنند و اساساً خودشان را آموزش می دهند.

ماریا مونته سوری با استفاده از مشاهدات علمی و تجربیاتی که از کار قبلی خود با کودکان خردسال به دست آورده بود، مواد آموزشی و محیط کلاسی را طراحی کرد که میل طبیعی کودکان به یادگیری را تقویت می کرد و آزادی انتخاب مواد خود را برای آنها فراهم می کرد.

بچه‌های برنامه‌های ماریا مونته سوری پیشرفت کردند و تمرکز، توجه و خودانضباطی خود به خودی داشتند. “روش مونته سوری” توجه مربیان برجسته، روزنامه نگاران و شخصیت های عمومی را به خود جلب کرد. در سال 1910، مدارس مونته سوری در سراسر اروپای غربی یافت شد و در سرتاسر جهان تأسیس شد، از جمله در ایالات متحده، جایی که اولین مدرسه مونته سوری در تاری تاون، نیویورک، در سال 1911 افتتاح شد.

ماریا مونته سوری و فمینیست

در سال‌های بعد و تا پایان عمر، ماریا مونته سوری خود را وقف پیشبرد رویکرد کودک محور خود در آموزش کرد. او به طور گسترده سخنرانی کرد، مقالات و کتاب نوشت، و برنامه ای برای آماده کردن معلمان به روش مونته سوری ایجاد کرد. با تلاش او و کار پیروانش، آموزش مونته سوری در سراسر جهان پذیرفته شد و جا افتاد.

ماریا مونته سوری به‌عنوان یک شخصیت عمومی، به‌شدت به نمایندگی سایرین از حقوق زنان دفاع کرد. او مکرراً در مورد نیاز به فرصت‌های بیشتر برای زنان می‌نوشت و صحبت می‌کرد و در ایتالیا و فراتر از آن به‌عنوان صدای برجسته فمینیستی شناخته شد.

ماریا مونته سوری آرمان های خود را در دورانی پرتلاطم دنبال می کرد. زندگی در میان جنگ و تحولات سیاسی باعث شد که او آموزش صلح را به برنامه درسی مونته سوری اضافه کند؛ اما او نمی توانست برای جلوگیری از گرفتار شدن در دام رویدادهای جهانی کاری انجام دهد. در سفر به هند در سال 1940، زمانی که جنگ بین ایتالیا و بریتانیا شروع شد، او مجبور شد تا پایان جنگ در تبعید زندگی کند. در آنجا او از این فرصت استفاده کرد و معلمانی را با روش خود تربیت کرد.

در پایان جنگ، او به اروپا بازگشت و آخرین سالهای زندگی خود را در آمستردام گذراند. او در 6 مه 1952 در باغ دوستی در آرامش درگذشت.

روش تربیتی مونته سوری چیست؟

مونته سوری یک روش آموزشی است که مبتنی بر فعالیت خودراهبر، یادگیری عملی و بازی مشارکتی است. در کلاسهای درس مونته سوری، کودکان در یادگیری خود انتخابهای خلاقانه ای انجام می دهند، در حالی که کلاس درس و معلم فعالیتهای مناسب سن را برای هدایت فرآیند ارائه می دهد. کودکان به صورت گروهی و فردی کار می کنند تا جهان را کشف و باز هم کشف کنند و حداکثر پتانسیل خود را توسعه دهند.

کلاس درس در متد مونته سوری

کلاس های درس مونته سوری محیط هایی هستند که به زیبایی طراحی شدند تا نیازهای کودکان را در یک محدوده سنی خاص برآورده کنند. دکتر ماریا مونته سوری کشف کرد که یادگیری تجربی در این نوع کلاس منجر به درک عمیق تر از زبان، ریاضیات، علوم، موسیقی، تعاملات اجتماعی و بسیاری موارد دیگر می شود. بیشتر کلاسهای مونته سوری ماهیت سکولار دارند، اگرچه روش آموزشی مونته سوری را می توان با موفقیت در یک برنامه مبتنی بر ایمان ادغام کرد.

هر ماده در کلاس درس مونته سوری جنبه ای از رشد کودک را پشتیبانی می کند و بین علایق طبیعی کودک و فعالیتهای موجود هماهنگی ایجاد می کند. کودکان می توانند از طریق تجربه خود و با سرعت خود یاد بگیرند. آنها می توانند در هر لحظه به کنجکاوی های طبیعی که در همه انسان ها وجود دارد پاسخ دهند و پایه ای محکم برای یادگیری مادام العمر بسازند.

داخل کلاس های مونته سوری چه می گذرد؟

کلاس های درس مونته سوری مکانهای آرام و شادی هستند که برای رشد کودکان طراحی شدند. به نیازهای رشدی هر کودک در هر مرحله از زندگی توجه شده و بر اساس نیازها با آنها رفتار می شود. آنها حاوی مکان های زیادی هستند برای اینکه بچه ها به روش های مختلف یاد بگیرند و بازی کنند: به تنهایی، به صورت دو تایی، در گروه های کوچک، در گروه های بزرگ، داخل، خارج، روی میزها، روی زمین.

همه موارد در محیط به اندازه کودک، از جمله مبلمان، قفسه ها، ظروف، ظروف، وسایل نظافت و … وجود دارد. عدم وجود مرکز کانونی در کلاس های مونته سوری نشان می دهد که معلم مورد توجه نیست توجه کودکان، به این است که همه آنها با هم یک جامعه هستند.

کلاس های مونته سوری پر است از رنگهای روشن و جذاب، مواد طبیعی، اشیاء فرهنگی جذاب و جالب تصاویر روی دیوار که همگی تجربیات حسی و فکری پیچیده ای را به کودکان ارائه می دهند.
هنگامی که کودکان برای اولین بار وارد یک محیط مونته سوری می شوند، بلافاصله متوجه می شوند که این مکان برای آنهاست.

در کلاس های درس مونته سوری، به کودکان آموزش داده می شود که چگونه استعدادهای اجتماعی خود را تنظیم کنند.
معلم از طریق فعالیت‌های نقش‌آفرینی سرگرم‌کننده و الگو بودن مناسب، بهترین راه را برای پاسخ به بحث‌ها یا موقعیت‌های جدید نشان می‌دهد و به کودک این توانایی را می‌دهد که در صورت بروز مشکل واقعی، با اعتماد به نفس و بهترین انتخاب رفتار کند.

نتیجه یک کلاس درس در متد مونته سوری خودتنظیمی است که در آن تنش های طبیعی اجتماعی عمدتا توسط خود بچه ها حل می شود. کودکان آزادانه در سراسر محیط حرکت می کنند، فعالیت هایی را انتخاب می کنند که به آنها علاقه دارد، یا با معلم به صورت فردی یا در گروه های کوچک کار می کنند. حرکت آنها توسط معلم بلامانع است مگر اینکه خود، افراد دیگر یا اطرافشان را به خطر بیندازند. محیط های بیرونی در مدارس مونته سوری مهم هستند و فرصت هایی را برای تعامل با دنیای طبیعی ارائه می دهند.

اصول کلاس های مونته سوری

با تمام توضیحاتی که تا اینجا بیان کردم شاید هنوز هم دقیقا ندانید که منظور از کلاس های مونته سوری چیست؟ شاید از خود بپرسید که یعنی در کلاس بچه ها را را می کنند تا خودشان هرکاری می خواهند انجام بدهند؟

باید بگویم که روش مونته سوری یک سری اصول دارد که جواب سوالهای شما در آنهاست. اصول راهنمای آموزش مونته سوری در تمام سطوح سنی یکسان است و بر اساس بیش از صد سال کار با کودکان در سراسر جهان تدوین شده؛ باهم نگاهی می اندازیم به این اصول جذاب

اصل اول کلاس مونته سوری | احترام

ماریا مونته سوری عمیقاً به کودکان و قدرت های رشدی که آنها را به جستجوی تجربیات خاص سوق می دهد احترام می گذارد. آموزش مونته سوری رابطه بزرگسال/کودک را دوباره چارچوب می دهد تا کودک را در مرکز یادگیری خودش قرار دهد.

در کلاس های درس مونته سوری، معلمان به کودکان به عنوان افراد مجزا و منحصر به فرد احترام می گذارند. آنها کودکان را راهنمایی می کنند تا به افراد و اشیاء موجود در محیط خود احترام بگذارند و همانطور که کودک بزرگتر می شود، به ارتباط بین همه موجودات زنده و غیر زنده احترام گذاشته و آنها را درک می کنند که منجر به آگاهی عمیق نوجوان از شبکه پیچیده وجود انسان می شود.

اصل دوم کلاسهای مونته سوری | محیط مناسب

نیازهای کودکان با گذر از مراحل رشد تغییر می کند. در هر سطح از آموزش مونته سوری، این تفاوت از طریق آماده سازی محیط کلاس مورد احترام قرار می گیرد. محیط از هر نظر برای رشد مطلوب آماده شده است: از نظر جسمی، شناختی، اجتماعی و عاطفی.

محیط های آماده مونته سوری با هماهنگ کردن فعالیت های محیطی با آنچه هر کودک در هر لحظه نیاز دارد، انرژی کودکان را برای رشد و یادگیری آزاد می کند.

اصل سوم کلاس درس مونته سوری | آموزش عملی

کلاس های درس مونته سوری محیط های تعاملی هستند که در آن کاوش عملی نه تنها تشویق می شود، بلکه ضروری است. با استفاده از ذهن، بدن و حواس، یادگیری به فعالیتی تبدیل می شود که کل دانش آموز را درگیر می کند. هر پدر و مادری موافقت خواهد کرد که فرزندان آنها این فعالیت ها را انجام دهند. محیط های مونته سوری این تمایل طبیعی کودکان به فعالیت را با ارائه تنوع مناسبی از اشیا و فعالیت ها برای تعامل معنادار دنبال می کنند.

اصل چهارم کلاس های مونته سوری | کشف

یکی از عمیق‌ترین تفاوت‌های آموزش مونته سوری با آموزشهای متعارف این است که در مونته سوری، به کودکان تجربه کشف پاسخ برای خود داده می‌شود. این موضوع منجر به تجربه یادگیری بسیار عمیق‌تری می‌شود و عشق مادام‌العمر به یادگیری به‌عنوان فرآیندی خودگردان برای حل مسئله و کشف ایجاد می‌کند.

اصل پنجم کلاس های مونته سوری | حضور معلم آموزش دیده

معلم آموزش دیده مونته سوری کودک را به فعالیت ها و تجربیات در محیط آماده پیوند می دهد. آموزش تخصصی منجر به ایجاد دانش عمیق  در کودک، اهداف و استفاده از هر فعالیت کودک و درک چگونگی تقویت و حفظ هماهنگی اجتماعی در کلاس درس می شود.

اصل ششم کلاس های درس مونته سوری | تخیل

کلاس درس مونته سوری از رشد تخیل و خلاقیت در هر مرحله از یادگیری پشتیبانی می کند. فعالیت‌های باز به کودکان اجازه می‌دهد تا ایده‌ها و روابط جدید را کشف کنند و پایه‌ای برای ابراز وجود و نوآوری فراهم کنند. در سال‌های اولیه، بلوک‌های سازنده تخیل از طریق کاوش حسی در جهان پیرامون کودکان استوار می‌شوند و با این کار آنها هم تخیل و هم بیان خلاقانه خود را راه‌اندازی می‌کنند.

اصل هفتم کلاس درس مونته سوری | آزادی انتخاب

ماریا مونته سوری تشخیص داد که وقتی به کودکان اجازه انتخاب در محدوده‌های مشخص، محکم و معقول داده شود، به روش‌های مثبتی عمل می‌کنند که رشد آنها را بیشتر می‌کند. آزادی اغلب به اشتباه درک می شود و بسیاری از مردم آن را به این معنا می دانند که کودکان می توانند هر کاری که می خواهند انجام دهند. مونته سوری معتقد بود که آزادی بدون مرز رها شدن است. در کلاس های مونته سوری، انتظارات روشن است و کودکان پیامدهای طبیعی و منطقی انتخاب های خود را تجربه می کنند. این آزادی در محدوده مشخص، امکان توسعه طبیعی و خودتنظیمی را در جامعه کلاس درس و بازتاب رفتارهای مورد انتظار جامعه را در جامعه در سنین بالانر فراهم می کند.

اصل هستم کلاس درس مونته سوری | استقلال

انسان از لحظه تولد به بعد به سمت استقلال می کوشد. کودکان این نیاز را به شدت احساس می کنند. آنها می خواهند کارهایی را برای خودشان انجام دهند و در دنیای اطرافشان شرکت کنند. در کلاس های درس مونته سوری، این حرکت طبیعی به سمت استقلال از طریق تجربیات عملی، اجتماعی و فکری پرورش می یابد. کودک به یک عامل فعال در آموزش خود تبدیل می شود و می گوید: “به من کمک کن تا خودم این کار را انجام دهم”. ما این را با کمک به کودکان برای حرکت به سطوح بالاتری از استقلال و اتکا به خود ارج می نهیم.

انجمن بین المللی مونته سوری

انجمن بین المللی مونته سوری (AMI) توسط ماریا مونته سوری در سال 1929 تأسیس شد تا از یکپارچگی کار خود محافظت کند و از استانداردهای بالا برای آموزش معلمان و مدارس حمایت کند. امروزه، AMI به حمایت از دیدگاه ماریا مونته سوری و در عین حال همکاری با تحقیقات معاصر در علوم اعصاب و رشد کودک ادامه می دهد. Montessori Northwest مفتخر است که مرکز رسمی آموزش معلمان AMI است و معلمانی را برای کار با کودکان از بدو تولد تا دوازده سالگی آموزش می دهد و از بهترین مراکز در قرن بیست و یکم محسوب می شود.